Poradni ECHO - Blog
2024-12-08 11:22:38
Autor: Katarzyna Bara

Terapia CBT w neutralizowaniu lęków u dzieci.

Lęki u dzieci są naturalnym elementem rozwoju, ale kiedy stają się nadmierne, mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie i rozwój dziecka.

Na szczęście istnieją skuteczne metody terapeutyczne, które pomagają dzieciom radzić sobie z lękami. Jedną z najskuteczniejszych i najlepiej udokumentowanych terapii jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT).

W tym artykule przyjrzymy się, jak CBT pomaga w neutralizowaniu lęków u dzieci i dlaczego jest to podejście tak efektywne.

 

Co to jest terapia CBT?

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest metodą terapeutyczną, która łączy elementy dwóch głównych nurtów psychoterapii: kognitywnego (skupiającego się na myśleniu) i behawioralnego (skupiającego się na zachowaniu). Celem CBT jest pomoc pacjentowi w identyfikowaniu i modyfikowaniu negatywnych myśli oraz nieadaptacyjnych zachowań. Dzięki tej metodzie, dzieci uczą się, jak rozpoznać lękowe myśli i zastąpić je bardziej realistycznymi i pozytywnymi. W efekcie ich reakcje emocjonalne stają się mniej intensywne, a lęki – bardziej kontrolowane.

Jak CBT pomaga dzieciom w radzeniu sobie z lękami?

1. Identyfikacja i zmiana negatywnych myśli

Dzieci, które odczuwają lęk, często mają w swojej głowie myśli, które wzmacniają ich obawy. Na przykład, dziecko może myśleć, że coś strasznego stanie się, jeśli zostanie samo w ciemnym pokoju lub że na pewno zawiedzie, jeśli popełni błąd. Terapeuta pomaga dziecku w rozpoznawaniu takich automatycznych, negatywnych myśli. Dzięki technikom stosowanym w CBT, dzieci uczą się kwestionować te myśli i zastępować je bardziej realistycznymi. To prowadzi do zmniejszenia intensywności lęków.

Przykład: Jeśli dziecko boi się wystąpienia publicznego, może myśleć: „Będę się śmiał z siebie, wszyscy będą się ze mnie śmiać”. W CBT dziecko nauczone jest rozpoznać, że takie myśli mogą być przesadzone i zacząć je kwestionować, np. „Nikt się nie będzie ze mnie śmiał. Wszyscy popełniają błędy, a ja mogę to zrobić lepiej”.

2. Praca nad zachowaniami lękowymi

W ramach CBT dzieci uczą się także, jak zmieniać swoje zachowanie w obliczu lęku. Często dzieci reagują na swoje obawy unikanie sytuacji, które wywołują lęk. To unikanie może początkowo przynosić ulgę, ale w dłuższym czasie wzmacnia lęk. Terapia behawioralna w ramach CBT pomaga dzieciom stopniowo stawiać czoła swoim lękom w kontrolowany sposób. Takie podejście, znane jako eksponowanie, pozwala dzieciom przełamać strach poprzez stopniowe angażowanie się w sytuacje, które wywołują lęk, w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku.

Przykład: Dziecko, które boi się psów, może zacząć od oglądania zdjęć psów, następnie stopniowo zbliżać się do psa w obecności terapeuty, aż do momentu, gdy strach stanie się mniejszy, a dziecko będzie mogło bez obaw kontaktować się z psem.

3. Nauka umiejętności radzenia sobie z lękiem

CBT uczy dzieci również technik radzenia sobie z lękiem, takich jak oddech głęboki, relaksacja czy techniki mindfulness. Dzięki tym narzędziom dzieci uczą się, jak kontrolować swoje reakcje fizyczne i emocjonalne w momentach stresu. Kiedy dziecko czuje lęk, może zastosować technikę głębokiego oddychania, co pozwala na obniżenie poziomu niepokoju i przywrócenie poczucia kontroli nad sytuacją.

4. Uczenie dzieci rozwiązywania problemów

Terapia CBT pomaga dzieciom nauczyć się, jak radzić sobie z problemami w sposób bardziej konstruktywny. Zamiast skupiać się na tym, co może pójść źle, dzieci uczą się, jak rozwiązywać problemy krok po kroku. Takie podejście daje im poczucie sprawczości i kontroli, co zmniejsza lęk przed przyszłością.

Przykład: Zamiast martwić się, co stanie się, jeśli nie uda się rozwiązać zadania matematycznego, dziecko nauczy się podzielić problem na mniejsze kroki i rozwiązać go metodą prób i błędów.

Dlaczego CBT jest skuteczna w leczeniu lęków u dzieci?

1. Przystosowanie do wieku dziecka
CBT jest dostosowana do wieku i etapu rozwoju dziecka. W pracy z dziećmi terapeuci często wykorzystują gry, rysowanie, bajki czy scenki dramowe, co sprawia, że terapia staje się bardziej angażująca i zrozumiała. Dzieci łatwiej przyswajają nowe umiejętności, gdy są one podane w formie zabawy.

2. Uczenie umiejętności, które dziecko może wykorzystać w życiu codziennym
Dzieci uczą się konkretnych umiejętności radzenia sobie z lękiem, które mogą wykorzystać w różnych sytuacjach życiowych, takich jak szkoła, spotkania z rówieśnikami czy wizyty u lekarza.

3. Praca z rodzicami
CBT często obejmuje również pracę z rodzicami, którzy uczą się, jak wspierać dziecko w radzeniu sobie z lękami. Dzięki temu cała rodzina angażuje się w proces terapeutyczny, co zwiększa efektywność leczenia.